Czas zaklęty w mechanizm

Każdy miłośnik rzeczy pięknych wie, jak ważnym przedmiotem jest zegarek zdobiący nadgarstek. Ten niepozorny, podręczny przyrząd, określający w swojej podstawowej funkcji pomiar czasu, noszony na ręku lub niegdyś w kieszeni, potrafi cieszyć właściciela swym pięknem, kunsztem wykonania, i w zależności od modelu -funkcjonalnością. Aktualnie czas mierzony jest urządzeniami, którym daleko do urodziwej klasyki, ale potrzeba posiadania zegarka naręcznego nie zniknęła, a wręcz wzrosła. Zegarek, to nie tylko przedmiot z cyferblatem wskazujący nam porę, ale także stanowi ozdobę, i jest elementem naszej tożsamości oraz synonimem kultury osobistej.

Rachuba czasu

Jak wcześniej mierzono czas? Odpowiedź na to pytanie leży w początkach naszej cywilizacji. Trzeba cofnąć się do okresu, gdy ludzie nie mieli żadnych zegarów, a człowiek poczuł potrzebę oznaczania czasu. W skrócie: ówcześnie opierano się na obserwacji gwiazd i cyklicznie zmieniających się porach roku oraz wschodach i zachodach słońca, oraz cyklach księżyca. Pierwsze tarcze słoneczne wymyślono w Egipcie i Chinach, gdzie używano tzw. gnomona. Gnomon- to palik wbity w ziemię, wokół którego wyznaczono konkretne godziny, przez obserwację ruchu słońca po niebie, gdy cień poruszał się z lewej do prawej. Natomiast w starożytnym Rzymie koniec i początek nowego dnia następował w południe, a nie o północy. Niestety metody te nie były perfekcyjne. Nie wiedziano, że w zależności od pory roku wskazania były różne, i jak radzić sobie, gdy słońce przestawało świecić nocą lub w złą pogodę.

Dlaczego wskazówki zegara poruszają się w prawo, a nie w lewo, to już pokrótce wyjaśniliśmy. Ale dlaczego mamy 12 godzin na tarczy zegara, a nie np. 10? W starożytnym Egipcie panował system dwunastkowy, a nie dziesiątkowy. Dlatego drogę cienia od wschodu do zachodu podzielono na 12 kawałków. I tak kolejno 12 godzin na dzień i 12 godzin na noc, dało dobę złożoną z 24 godzin.

Dlaczego godzinę dzielimy na 60, a nie na np. 100 minut? Zaczerpnięto to z miary kątów, gdzie każdy stopień w kącie składa się z 60 równych minut, a każda minuta z 60 sekund. Dlatego podzielono godzinę na 60 minut, a minutę na 60 sekund.

Dlaczego minuta dzieli się na 60 sekund, a nie 10 albo 100 sekund, a sekunda już na części setne, a nie na 60? Bo Kolejne podziały jednostek czasu dokonały się, kiedy nie było już ani systemu dwunastkowego ani sześćdziesiątkowego, tylko obecnie panujący dziesiętny. Dlatego mówimy o dziesiątej, setnej, tysięcznej, a nawet milionowej części sekundy, a nie sześćdziesiątkowej czy dwunastkowej. I ten właśnie system obowiązuje do dziś.

Cywilizacja się rozwijała i ludzie wymyślali kolejne formy zegarów: zegary wodne, zegary olejowe, zegary ogniowe, zegary piaskowe. Wszystkie, opracowane w jednym celu  –  dokładniejszemu oznaczeniu upływających dni i czasu trwania zjawisk w otaczającej rzeczywistości. I tak stopniowo pojawiały się coraz silniejsze potrzeby bardziej precyzyjnego mierzenia czasu.

Początki zegarmistrzostwa

Upłynęły stulecia i w różnych częściach świata zaczęły pojawiać się pierwsze mechaniczne instrumenty do pomiaru czasu. Mechanizmy te, początkowo wykuwane z żelaza, najczęściej można było spotkać w klasztorach. Szybko wyposażono je w kuranty lub dzwony, tak by wszyscy mogli orientować się w czasie. Choć wtedy czasomierze nie były jednak cudami precyzji. Gdy jednak cywilizacja się rozwijała i zaczęły powstawać miasta z ich szybkim tempem życia, to takie ogólne określenia przedziałów czasowych jak „od dzwonu do dzwonu”, jak i wieże zegarowe w centralnym punkcie miasta przestały wystarczać. Wraz z postępem cywilizacyjnym, rosły potrzeby ludzi dotyczące większej precyzji określania czasu i podziału czasu na mniejsze jednostki. Niezbędny stał się dostęp do odczytu czasu dla każdego w dowolnym momencie i miejscu.

Za wynalazcę zegarka uznaje się Petera Henleina, który umieścił mechanizm sprężynowy napędzający zegar w metalowym pudełku, tworząc po udoskonaleniach, pierwszy zegarek kieszonkowy. W trakcie różnych modyfikacji taki typ zegarka był najbardziej popularny aż do I wojny światowej. Na początku XX wieku zegarki naręczne zarezerwowane były dla kobiet i traktowane bardziej jako przejściowa moda niż funkcjonalne urządzenie. Pierwsze zegarki na rękę powstały z idei połączenia dwóch rodzajów biżuterii znanych od stuleci, bransolet różnego typu i nowych, małych zegarków w formie naszyjników lub broszek. Na pierwszą udaną fuzję tych ozdobnych elementów trzeba było czekać do 1790 roku. Wraz z wybuchem I wojny światowej okazało się, że zegarek jest niezbędnym wyposażeniem żołnierzy, a jego wersja kieszonkowa jest niepraktyczna w zastosowaniu. Na początku lat 80-tych XIX wieku niemiecka marynarka wojenna zamówiła dla swoich oficerów dostawę zegarków na rękę na łańcuszkowych bransoletach. Wykonać je miała szwajcarska manufaktura. Było to pierwsze zamówienie zegarków na rękę w seryjnej produkcji, w dziejach światowego zegarmistrzostwa. W 1930 roku produkcja zegarków na rękę po raz pierwszy osiągnęła poziom wielkości produkcji zegarków kieszonkowych.

Do połowy XX wieku zegarki były wyposażone w napęd mechaniczny. Prace nad pierwszym zegarkiem kwarcowym rozpoczęto w Japonii w 1959 roku. W efekcie uzyskano prototyp zegara kwarcowego. Natomiast pierwszy prototypowy zegarek kwarcowy został wyprodukowany w Szwajcarii, gdzie w latach 1965-1967 trwały prace nad miniaturyzacją kwarcowego oscylatora. Pierwszy dostępny powszechnie do nabycia zegarek kwarcowy wyprodukowało w 1969 roku.

Od klasyki do nowoczesności i z powrotem

Na przestrzeni dziejów, zegarki stopniowo przenosiły się z kieszeni na nadgarstek i pełniły ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistości oraz przyczyniały się do znaczących zmian w rozwoju świata. Kiedyś posiadanie zegarka przeznaczone było tylko dla przedstawicieli wyższych warstw społecznych. Z biegiem czasu ta zależność uległa zmianie, a zegarki stały się dostępne dla wszystkich i niekoniecznie wyrażały status społeczny posiadacza. Społeczeństwo przekonało się do noszenia zegarków naręcznych, stawiając na wygodę i funkcjonalność. Gadżet ten stał się standardem.

Zapewne każdy z nas pamięta, gdy z jakiejś okazji w młodzieńczym wieku, dostał w prezencie swój pierwszy zegarek. Często na twarzy obdarowanego pojawiał się grymas rozczarowania, gdy po rozpakowaniu ujrzał wskazówkowy cyferblat. Przecież takich staroci się nie nosiło. Jak się z tym czymś pokazać? Co powiedzą na podwórku lub w szkole? Jak wytłumaczyć, że nie ma cyfrowego wyświetlacza i funkcji alarmu oraz wgranych kilkunastu melodyjek dźwiękowych? Jeszcze pół biedy, jak widniał jakiś napis znanej marki na kopercie, to szło przeboleć. Choć zazwyczaj były to tandetne podróbki z Azji, z których po otwarciu wylatywały części, nawet jak na nieskomplikowany mechanizm. Tolerowano ewentualnie hybrydy, gdzie na tarczy w dolnej części był wyświetlacz elektroniczny, a nad nim cyfry ze wskazówkami. Po latach miały one może jakąś wartość sentymentalną, ale do precyzji funkcjonalności i wykonania było im daleko.

Obecnie panuje tendencja odwrotna. Wszystkie zegarki z klasycznym mechanizmem automatycznym to prestiż i powrót do korzeni branży zegarmistrzowskiej. Ich skonstruowanie jest bardzo skomplikowane w porównaniu do werków kwarcowych, mają one również przełożenie na finalną cenę czasomierza, o czym za chwilę.

Teraz czasomierz to dodatek, który podkreśla styl i wyjątkowość, a nie tylko pełni praktyczną funkcję w naszym życiu. Bez wątpienia będziemy uchodzili za człowieka, który doskonale wie, w jaki sposób ma wyrazić siebie, i co więcej – cudeńko na nadgarstku będzie stale pieścić nasz wzrok, gdy z rozkoszą będziemy mu się przyglądać i go podziwiać.

Kultura noszenia

Wybór zegarka warto zestawić z naszym trybem życia i stylem, by dodać sobie profesjonalizmu. Tak jak nie ma butów, które pasują na wszystkie okazje, tak też jest z zegarkiem. Inny nosimy do garnituru, a inny do codziennych stylizacji, jeszcze inny do wyjścia w teren. Oczywiście są mniej lub bardziej uniwersalne modele, jednak przed zakupem należy się zastanowić do czego będziemy go najczęściej ubierać. Należy pamiętać, że nawet najwspanialszy zegarek noszony na ręce staje się elementem ubioru, z którym powinien być jak najbardziej spójny.

Mimo, że niesłuszne jest ocenianie drugiej osoby po wyglądzie, nasz umysł w ciągu kilku pierwszych sekund wyrabia sobie wstępną opinię na jej temat. Zegarek w tym przypadku stanowi elegancki akcent wykańczający naszą stylizację i dodający jej klasy. Mimowolnie przypisuje się pozytywne cechy osobom z czasomierzem na nadgarstku, ponieważ kojarzą się z dobrą organizacją i dbaniem o własny czas. Od wielu dziesięcioleci wielkie koncerny prześcigają się w coraz to nowych formach designu, dlatego zegarek otrzymał miano klasyki. Preferuje się różne metody noszenia tego produktu, dążąc do podkreślenia swojej osobowości, który ma być dodatkiem, a nie odgrywać pierwszoplanową rolę stylizacji.

W przypadku savoir-vivre’u, w grę wchodzi wiele niuansów. Często zastanawiamy się, na której ręce powinno się nosić zegarek. W dobrym tonie jest prezentować go na nadgarstku lewej dłoni, by uzyskać elegancki efekt kultury osobistej. Noszenie zegarka na prawej ręce bywa niemile widziane jako przykład chwalenia się statusem. Większość osób jest praworęczna, dlatego w ich przypadku właśnie na prawej ręce zegarek będzie najczęściej widoczny, a jeżeli jest to ekskluzywny model, tak otwarte prezentowanie go jest zazwyczaj uznawane za naruszenie zasad dobrego smaku. Dlatego właśnie obowiązuje zasada lewej ręki. Poza tym zegarek na lewej ręce to najpraktyczniejsza opcja , a założony na sprawniejszą dłoń zegarek może przeszkadzać w wykonywaniu czynności. Niemniej ważna jest kwestia żywotności samego zegarka, który mając kontakt z wszelkiego typu powierzchniami narażony jest na uszkodzenia, a przecież w przypadku produktu z wyższej półki zależy nam, by utrzymywać go w perfekcyjnej kondycji. Tak więc, dla osób praworęcznych korzystanie z zegarka na lewej dłoni jest też po prostu wygodniejsze. Należy też podkreślić, że służące do regulacji pokrętło znajduje się zazwyczaj właśnie po prawej stronie czasomierza, dlatego prawą ręką operuje się nim o wiele łatwiej.

A co z osobami leworęcznymi? Skoro dla praworęcznych najbardziej wygodną opcją jest noszenie zegarka na lewej ręce, można dojść do wniosku, że leworęczni powinni nosić go na prawej. Niestety, zegarków zaprojektowanych specjalnie z myślą o osobach leworęcznych na rynku jest mało. Wielu producentów oferuje je na specjalne zamówienie, jednak ich cena jest większa niż standardowe modele. Powody, dla których zegarki zazwyczaj noszone są na lewej ręce dosyć dobrze pokazują, że jest to praktyczne i estetyczne. Oczywiście nikt nie może zabronić łamania tej reguły.

Czasomierz a zegarek

Zegarek ma pełnić funkcję praktyczną, czyli wskazywać nam godzinę, ale nie każdy czasomierz to zegarek. Przyjęło się powszechnie, i absolutnie nie ma nic w tym złego, że to, co nosi się na nadgarstku i wskazuje godzinę ma nazwę zegarka. Najtańszym, a jednocześnie będącym przy tym niezwykle precyzyjnym, jest zastosowanie mechanizmu kwarcowego, który napędzany jest za pośrednictwem baterii. Czasomierz z werkiem tego typu pracuje bardzo dokładnie, posiada niewielkie odchylenie pomiaru, sięgające zaledwie kilku sekund na miesiąc.

Wiele firm, w szczególności tzw. modowych, oferuje oprócz ubrań także czasomierze. Trzeba mieć świadomość, że kupując taki zegarek, płaci się za markę i design, a w środku jest zazwyczaj przeciętny mechanizm. Nie jest to regułą, jednak bardzo często się potwierdza. Nie od dziś wiadomo,że najlepszą renomą cieszą się zegarki szwajcarskie. Symbol < swiss made > na zegarku oznacza, że przynajmniej 50 % jego części zostało wyprodukowanych w Szwajcarii. Przyjęło się, że taki napis, to swojego rodzaju certyfikat jakości, i zdecydowanie bezpieczniej jest wybrać model którejś ze szwajcarskich, japońskich czy niemieckich firm zajmujących się jedynie produkcją zegarków. Wyjątkami od tej reguły są marki fashion z bardzo wysokiej półki cenowej. Takie zegarki bardzo często posiadają świetne mechanizmy i wykonane są z najlepszych materiałów.

Co wybrać

Oprócz walorów wizualnych, przede wszystkim trzeba ustalić budżet, jaki można przeznaczyć na zakup zegarka i sprawdzić jakie marki są w zasięgu cenowym. Z zegarkami jest jak z samochodami, nie ma jednej odpowiedzi na pytanie: ile kosztuje zegarek? Za zegarek można zapłacić kilkadziesiąt złotych, jak i kilkadziesiąt tysięcy złotych. Przed zakupem powinniśmy się jeszcze zastanowić nad tym, jakie komplikacje powinien posiadać nasz zegarek? do czego będzie nam służył? i czy potrzebujemy prestiżu, czy jedynie szpanu? Oczywiście im więcej komplikacji w zegarku automatycznym, tym jego koszt jest dużo wyższy. Są też inne czynniki, które wpływają na końcową cenę wymarzonego zegarka, takie jak np. jakość materiałów, unikatowość czy pochodzenie. Oto kluczowe wyznaczniki ceny zegarka:

Mechanizm – to niezwykle precyzyjna jednostka, odpowiedzialna za cały proces odmierzania czasu, a co za tym idzie, największy nakład finansowy przy produkcji zegarków pobiera właśnie wykupienie bądź wytworzenie mechanizmu. To, jaki rodzaj werku mamy wewnątrz zegarka decyduje o cenie.

Pochodzenie – na pytanie, który kraj słynie z produkcji genialnych zegarków, bez mrugnięcia okiem każdy odpowiedziałby, że Szwajcaria. Prawidłowo, to właśnie tam produkuje się zegarki najwyższej jakości.

Unikatowość – to ona przyciąga największą uwagę. Każdy kolekcjoner marzy o unikatowych historycznych egzemplarzach czy modelach z edycji limitowanej. Ograniczony nakład sprawia, że obiekt staje się jeszcze bardziej pożądany. Niestety za taką przyjemność często musimy sporo zapłacić, jednakże będziemy posiadaczami wyjątkowego i niepowtarzalnego egzemplarza.

Funkcjonalność i design – bez wątpienia te elementy znacząco wpływają na cenę zegarka. Materiały, z których został wykonany, a także sposób ich wykorzystywania odbiją się na cenie.

Szkiełko – niemal niezniszczalne szafirowe szkiełko z pewnością wpłynie na cenę.

Funkcje – im więcej dodatkowych ulepszeń posiada nasz czasomierz, tym cena będzie wyższa. Nie oznacza to, że należy rezygnować z funkcjonalności kosztem mniejszych wydatków. Nowoczesne funkcje niejednokrotnie ułatwiają życie.

Dodatki – w postaci cyrkonii, diamentów czy innych ozdobnych kamieni z pewnością będą różniły się ceną od klasycznych stalowych modeli.

Budowa zegarka, podstawowe funkcje i terminy

KOPERTA – część zegarka, w której umieszczony jest mechanizm. Koperta może mieć różne kształty i być wykonana z różnych materiałów.

SZKŁO – przezroczysty element, przez który widoczna jest tarcza wraz ze wskazówkami. Niekiedy szkło montowane jest także w deklu, dzięki czemu widoczna jest praca mechanizmu. Wiele wspaniałych zegarków posiada szkiełka hesalitowe (nic innego jak plastik), a mimo to są godne uwagi, wyglądają pięknie, a szkiełko tego typu dodaje im niesamowitego uroku. Podobnie w drugą stronę: nie każdy zegarek, który ma szkiełko szafirowe jest godny uwagi. Trzeba rozważyć wiele aspektów jego budowy, i stosunek ceny do jakości.

TARCZA – umieszczone są na niej m.in. oznaczenia godzin i minut (np. indeksy); może być otwarta, co umożliwia obserwację pracy mechanizmu.

INDEKSY – najczęściej cyfry bądź kropki lub kreski, w miejscach na tarczy odpowiadając poszczególnym godzinom.

KORONKA (pokrętło) – znajdujące się najczęściej z prawej strony koperty, na godzinie trzeciej. Za jej pomocą możliwa jest min. zmiana położenia wskazówek (ustawienie prawidłowej godziny lub daty) oraz nakręcenie zegarka w przypadku mechanizmów mechanicznych.

RAMKA (LUNETA, PIERŚCIEŃ) – element otaczający szkło na kopercie, zwykle w tym samym kształcie, co koperta. Pełni funkcje ozdobne oraz wskazań (np. tachometr). Pierścień może być obrotowy.

DEKIEL – spodnia część zegarka, na której umieszczone są opisy producenta (np. nr. referencyjny, seryjny, informacje o wodoszczelności itp.) Dekiel zamyka kopertę i zabezpiecza jego mechanizm przed uszkodzeniami. Może posiadać szkło, przez które widoczna jest praca mechanizmu.

WSKAZÓWKI – są to wskaźniki zamontowane na obracających się w mechanizmie kołach poruszając się nad tarczą wskazują np. godzina, data.

Materiały wykorzystywane do produkcji i pokrywanie kolorem

Koperty, bransolety/paski: metale szlachetne, platyna, żółte i białe złoto, stal, tytan, zalium, spiek ceramiczny, mosiądz, tworzywa sztuczne, skóra, kewlar, kauczuk, guma, silikon.

Szkła: hesalit, szkła mineralne na bazie krzemu, szkła szafirowe (antyrefleksyjne), szkła na bazie syntetycznego diamentu. Twardość szkieł zegarków określana jest w skali twardości Mohsa. W jej obrębie wyszczególniono 10 stopni na podstawie twardości 10 minerałów, licząc od najmniej twardego.

Metody pokrywania kolorem: galwaniczna (elektrochemiczna), PVD – Physical Vapour Deposition (ciśnieniowo – temperaturowa), IP – Iron Plating (odmiana PVD), złote wstawki (metoda inkrustacji)

Rodzaje mechanizmów i niektóre części

Mechanizm klasyczny nakręcany ręcznie – odpowiednik wahadła dużego zegara, którego ruch porusza wskazówkami. Coraz rzadziej spotkamy w najnowszych produkcjach.

Mechanizm automatyczny- budową bardzo przypomina mechanizm klasyczny, jednak zegarek z tym mechanizmem nakręca się dzięki ruchom ręki. Każdy zegarek ma różną rezerwę chodu, czyli czas jaki pozostał do rozwinięcia sprężyny napędowej zegarka wyrażany w godzinach. Jeśli np. zegarek z 60h rezerwą chodu zostawimy na tydzień będzie wymagał od nas przy ponownym założeniu ustawienia i nakręcenia. Aby zapewnić im stałą punktualność powinni się je przechowywać w rotomatach, które wprawiają w ruch przechowywany zegarek. To zazwyczaj właśnie mechanizmy automatyczne umieszczane są w kopertach najdroższych zegarków na świecie.

Mechanizm kwarcowy- pracuje dzięki baterii którą trzeba wymieniać. Na tarczy zegarka najczęściej umieszczony jest napis „Quartz”, choć to nie jest regułą. Są to najdokładniejsze i najbardziej powszechne mechanizmy, choć nie najbardziej cenione. W luksusowych zegarkach zazwyczaj nie znajdziemy tego typu mechanizmu.

Balans – koło zamachowe ze sprężyną zwrotną – podstawowy element zegarowego regulatora chodu. Pod wpływem działania sprężyny włosowej wykonuje ruch obrotowy zwrotny wokół osi.

Sprężyna napędowa – twarda i elastyczna taśma stalowa, która przez nawinięcie na wałek gromadzi energię. Uwalniana energia z rozwijającej się sprężyny służy do napędzania mechanizmu zegarowego.

Wahnik (rotor) – element naciągu automatycznego zegarka. Swobodnie ułożyskowany, najczęściej na środku mechanizmu (odmianą jest tzw. mikro rotor), który pod wpływem ruchów ręki obraca się względem mechanizmu, i za pośrednictwem redukcyjnej przekładni zębatej powoduje samoczynne naciąganie sprężyny napędowej.

Chronograf – wyraz pochodzący od słów Chronos (czas) i grapho (pisze). Ściślej: jest to przyrząd służący zwykle do pomiaru i rejestrowania przedziałów (odcinków) czasu, a także kilku równoległych zdarzeń. Składa się z mechanizmu zegarowego, działa tylko podczas pomiaru i posiada funkcję uruchomienia, zatrzymania i zerowania wskazówek. Występuje funkcja dodatkowa zegarka lub jako oddzielne urządzenie.

Chronometr – zegarek (zegar, czasomierz) o podwyższonej precyzji chodu, przetestowany w różnych pozycjach i temperaturze. Cechuje go duża niepodatność na zmienne warunki działania. Obecnie chronometr kojarzy się z zegarkiem naręcznym jednakże historia chronometrów rozpoczęła się w końcu XVIII wieku i związana jest z żeglugą morską i nawigacją. Dawniej pojęcie chronometru odnosiło się jedynie do zegarów mechanicznych, obecnie również urządzenia z innym systemem pomiaru czasu (np. elektronicznym) mogą otrzymać certyfikat chronometru.

Fazy Księżyca – wskazanie aktualnej fazy księżyca to jedna z funkcji dodatkowych, często uzupełnia wskazania pełnego oraz wiecznego kalendarza w zegarkach.

Kaliber – określenie rozmiaru mechanizmu, zazwyczaj wyrażane w tzw. liniach paryskich (1 linia paryska = 2,256 mm). Często stosowane przez wytwórców zegarków jako symbol danego mechanizmu. Oznaczony cyframi i literami określa wymiary, kształt oraz układ poszczególnych części mechanizmu, definiuje zespół cech wyróżniających jeden mechanizm od drugiego bądź mechanizm danego producenta od innego.

Kamienie – stosowane jako łożyska w celu zmniejszenia zużycia w miejscach największego tarcia w mechanizmie. W zegarkach mechanicznych jest ich zazwyczaj 17-20. Zastosowanie większej ilości kamieni jest uzasadnione dodatkową komplikacją budowy mechanizmu, np. naciągiem automatycznym, datownikiem, itp. Dawniej używano naturalnych rubinów, obecnie stosuje się kamienie syntetyczne.

Masa świecąca – Substancja luminescencyjna nakładana na punkty cyfrowe tarczy i wskazówki zegarka (najczęściej sportowego), umożliwiająca odczytywanie czasu w ciemności. Są stosowane dwa rodzaje masy: „fosforowa”, która świeci tylko przez pewien czas po jej naświetleniu, i „radioaktywna”, świecąca stale.  Do pobudzania luminescencji masy świecącej dodaje się substancji radioaktywnej, która jest szkodliwa dla zdrowia. Od roku 1961 stosuje się nie rad (Ra 266), lecz izotopy sztucznych pierwiastków promieniotwórczych, takich jak promet i tryt, które nie są tak bardzo szkodliwe. W większości obecnie produkowanych zegarków stosowana jest nieradioaktywna i nietoksyczna masa świecąca na bazie glinianu strontu Superluminova, która po raz pierwszy z powodzeniem została zastosowana w zegarku w 1993 roku.

Naciąg – urządzenie służące do napinania sprężyny napędowej, poprzez przeniesienie z zewnątrz energii potrzebnej do napędu. W zegarkach stosuje się najczęściej naciąg główkowy z pokrętłem zwanym koronką. Innym rzadziej spotykanym sposobem naciągu zegarka naręcznego jest obrotowy pierścień okalający szkiełko. Urządzenie naciągowe służy też zazwyczaj do nastawienia wskazówek. W zależności od zastosowanej metody są stosowane różne naciągi.

Skeleton – zegarek szkieletowy, w którym płyty i mostki mechanizmu zostały wycięte w celu wyeksponowania kół przekładni, na tyle aby mógł nadal funkcjonować. Mechanizm taki jest umieszczany najczęściej w kopercie pozbawionej tarczy, bezpośrednio pomiędzy dwoma szkiełkami szafirowymi, tak aby był dobrze widoczny.

Open-heart – jest intrygującą alternatywą dla modeli szkieletowych. Taki typ ma okienko, które umożliwia podejrzenie pulsującego serca mechanizmu.

Tourbillon (turbilon) – element mechanizmu, odpowiedzialny za niwelowanie różnic w tempie chodu zegarka, wynikających z jego różnego położenia. Element zbudowany jest z klatki, w której umieszczony jest balans (regulator chodu) i wychwyt (przekazuje balansowi energię mechaniczną). Klatka zwykle obraca się wokół własnej osi w ciągu 60 sekund. Może poruszać się w maksymalnie trzech płaszczyznach. De facto klatka tourbillona składa się z kilkudziesięciu części, a jego budowa i działanie są bardzo skomplikowane.

Wskaźnik rezerwy chodu – pokazuje (na podstawie stanu napięcia sprężyny napędowej) odcinek czasu (wyrażony najczęściej w godzinach, a dla dłuższej autonomii chodu również w dniach), który zapewni działanie zegarka aż do momentu kiedy konieczne będzie ponowne naciągnięcie sprężyny napędowej. Najczęściej umiejscowiony jest na cyferblacie w formie dodatkowej wskazówki lub wyskalowanego dysku.Wskazanie rezerwy chodu spotyka się zarówno w zegarkach z naciągiem automatycznym, jak i ręcznym, i jest przydatne gdy zegarek nie jest regularnie noszony.

Klasy wodoszczelności – potoczne określenie klasy wodoszczelności koperty zegarka, która wskazuje jak dalece zegarek został zabezpieczony przed wnikaniem wody. Klasę WR (Water Resistant) określa się na podstawie przeprowadzonego badania szczelności koperty poprzez wyznaczenie próbnego ciśnienia statycznego (zawierającego margines bezpieczeństwa) wyrażonego w barach (bar), atmosferach (atm), bądź w metrach i/lub stopach (feet), i rekomendują dopuszczalny kontakt zegarka z wodą. Np. WR30 – przypadkowy kontakt z wodą np. zachlapania podczas mycia rąk. WR50 – dopuszczone zanurzenie w wannie i płytkiej wodzie. WR100 – możliwe pływanie w wodzie i nurkowanie. WR200 – możliwe pływanie i nurkowanie z akwalungiem.

Antymagnetyczny zegarek – zabezpieczony przed działaniem pól magnetycznych.

Rotomat – urządzenie do automatycznego nakręcania zegarka.

Z zegarkiem do fachowca

Zegarek może potrzebować pomocy, i da o tym znać nawet wtedy gdy dba się o przeglądy. Może się zdarzyć nieregularny chód, wtedy zaczyna zwalniać albo przyspieszać. Przyczyną może być brak smaru, zużyte części albo namagnesowanie sprężyny. Gdy zdarzy się, że słychać jakieś dziwne dźwięki lub zegarek wpada w wibracje, wówczas może to świadczyć o jakiejś obluzowanej części. Pojawiająca się wilgoć na szkle to nic dobrego, świadczyć może o tym nieszczelna koperta. Nie można czekać, aż samo odparuje, gdyż może grozić to korozją i uszkodzeniem mechanizmu.

Smartwatch

Zapewne niejednokrotnie spotkano się ze stwierdzeniem, że zegarek naręczny to w obecnych czasach zbędne ustrojstwo. Przez niektórych zegarki nazywane są nawet reliktem. Nic bardziej mylnego! Klasyka rządzi, i żaden gadżet nie zastąpi dobrej jakości zegarka, ale…

Współczesny zegarek elektroniczny jest czymś więcej niż czasomierzem ograniczającym się jedynie do pokazywania godziny. Jeśli zdecydujemy się na zaawansowany model, możemy zyskać ogrom ciekawych opcji. Oprócz standardowych funkcji, czyli pokazywania czasu, pory dnia i daty, zegarki posiadają zaawansowane funkcje, takie jak np. wysokościomierz, kompas czy barometr. Dwie pierwsze przydatne są podczas nawigacji, podczas gdy barometr dostarczy nam dane o ciśnieniu atmosferycznym, które może być przydatne np. do prognozowania pogody. Niektóre modele posiadają system Solar Power, czyli ogniwo słoneczne dostarczające energię ze światła. Dzięki temu zegarek sprawnie zastępuje nam smartfon, który w trudnych warunkach może szybko się rozładować. Oprócz tego wśród funkcji znajdziemy również bluetooth, system antywstrząsowy, czas na świecie czy kompatybilność z telefonem komórkowym.

Taki zegarek zadba o nasze zdrowie i kondycję fizyczną. Na rynku już od dawna dostępne są urządzenia które monitorują naszą aktywność fizyczną i sen. Jako przykład mogą posłużyć nam modele fitbit, czyli zegarki typu smartband, które odmierzą liczbę przebytych kroków, pokonany dystans, spalone kalorie, a także sporządzają dzienne statystyki. Ponadto możliwa jest identyfikacja przychodzących połączeń, SMS oraz różnych powiadomień. Urządzenie wyświetli ID dzwoniącego, jeśli telefon będzie w pobliżu.

Taka ciekawostka

Oglądając oferty zegarków w katalogach, na stronach producentów, a niekiedy i w witrynach sklepowych, należy zwrócić uwagę na jeden szczegół: jeśli wskazówki są dwie w danym modelu, to przeważnie ich ustawienie jest na godzinie 10:10 lub 13:50. Nie jest tak bez powodu.

Krótkie opowiadanie o zegarku

„Pewien człowiek, zanim umarł, powiedział do swojego syna: „To jest zegarek, który podarował mi Twój dziadek. Ma ponad 200 lat. Zanim Ci go dam, proszę żebyś go wziął i poszedł z nim do pierwszego lepszego lombardu. Powiedz, że chcemy go sprzedać, i spytaj ile za niego mogą zapłacić.” Syn za namową ojca poszedł z zegarkiem i już po kilkunastu minutach był z powrotem mówiąc: „Oferują za niego 10 dolarów, bo jest stary i mocno zniszczony.” Ojciec poprosił syna żeby tym razem wziął zegarek i poszedł do pierwszego lepszego zegarmistrza. Syn wrócił po godzinie, mówiąc: „Zegarmistrz zaproponował 20 dolarów za zegarek.” Ojciec ponownie zwrócił się do syna: „Weź ten zegarek i podejdź do pierwszej napotkanej osoby na ulicy i spytaj za ile kupi go od Ciebie.” Syn wrócił po 10 minutach i mówi: „Nikt nie chciał go kupić, dopiero któraś z kolei napotkana osoba zaoferowała 5 dolarów.” „Pójdź do muzeum i pokaż im ten zegarek” – powiedział ojciec. Po kilku godzinach syn wraca rozradowany. „Zaoferowali milion dolarów za ten zegarek. Powiedzieli że to prawdziwe arcydzieło. Jak to w ogóle możliwe…? ”Ojciec odpowiedział: „Chciałem żebyś wiedział, że właściwe miejsce i właściwi ludzie docenią Twoją prawdziwą wartość. Dlatego nie pojawiaj się w niewłaściwych miejscach, i nie denerwuj się, kiedy zostaniesz potraktowany jak śmieć. Ci którzy poznają się na Twojej wartości, będą Cię zawsze cenić, dlatego nigdy nie zostawaj w miejscu i wśród ludzi, którzy nie widzą Twojej wartości.”

„Zegarek może stanąć nawet w rekach impotenta”  🙂

Źródła:
– branżowe strony tematyczne
– prasa specjalistyczna
–  L. Uresova „Zegary”